.

ဂေကာံမှိဟ္မြဲမြဲ ဂြံတဵတက္အာပႜဲအနာဂတ္ဂွ္ တန္တဵဒဿံင္ကႝုေကာန္ငၛာ္ သဿတ္တအ္ တၛဲဏံရ။ မြဲနဲပၜန္မၢး ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တၛဲဏံတံေဟင္ ျပဳျပင္စ႘ေရင္ကႝုပေရင္တဵတက္ဂေကာံမှိဟ္ အနာဂတ္မြဲရ။ ဆဂး ပေရင္တဵတက္ေကာန္ငၛာ္သဿတ္ တအ္ဂွ္ ဗြဲမတုိက္ရုိက္ဆက္စပ္ဒဿံင္ကႝု ဂေကာံမှိဟ္ပ႙ုတအ္တဲု ဂေကာံမှိဟ္တအ္ဂွ္ေဟင္ ဒးလုပ္ေကတ္တာလ်ဳိင္ ပႜဲအရာဒက္ပတုိန္ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တအ္ရ။ ဂေကာံမှိဟ္ဟီုဂွ္ မြဲကြာန္၊ မြဲဍဳင္၊ မြဲတြဳႝရး၊ မြဲကဿိန္ဍဳင္၊ မြဲဂကူပြမေရွ္ေသွ္ ဘာသာတုပ္တအ္ဂွ္ ဗီုကိတ္ည႘ပံက္ေကတ္အဓိပၸါယ္မာန္တဲု နကႝုဥပမာမၢး ေကာန္ဂကူမန္၊ ကဿိန္ဍဳင္ဗဿာ အာျဇ႘ယာန္ အ႘ယူတအ္ဂွ္ ဒွ္ဂေကာံမှိဟ္မြဲေပင္င္တဲု ေဍာတ္ကီုေဇှာ္ကီုဂွ္ တန္တဵကႝုပ႙ုခုတ္ ဗဒွ္လဝ္ ဗြိဳင္ဂေကာံမှိဟ္ပ႙ုရ။ မြဲသာ္ပၜန္မၢး ဂေကာံမှိဟ္မြဲမြဲဂြံအာ ဍာ္ဇမၜိင္မာန္ ပြမသၸမာန ဍဳႝဍိဳက္ညးသကအ္၊ ပြမၐုင္တက္ဂစုိတ္ညးသကအ္ ညံင္ဟြံဂြံ ကၲဳႝဒွ္ကၜဳင္မာန္ဂွ္ ႏြံပဿိက္ကၜဳင္ကႝု သၨိဳင္ေသှာဝ္ဥပေဒအုပ္ဓုပ္ဍဳင္ရ။ သၨိဳင္ေသှာဝ္ဥပေဒအုပ္ဓုပ္ဍဳင္ဟီုဂွ္ ဒွ္လိက္ကသုက္အၾကာ ညးဍဳင္ကြာန္ကႝု အလႝုအသီတအ္ ညံင္ေသၢာံပိုင္ျပ႘အုပ္ဓုပ္အာဍဳင္ရ။ ဟီုမြဲနဲပၜန္မၢး အလႝုအသ႘တအ္ ညံင္ေသၢာံေဒၢတ္ဗက္အာအတုိင္ေသှာဝ္ဥပေဒဂွ္တဲု ညံင္ေသၢာံသုိင္ ပတုိန္အာ ဂေကာံမှိဟ္ေဖာအ္ေျဗဝ္တဵတက္မြဲကီု၊ ဂေကာံမှိဟ္ဗၜးၐးမြဲကီုဂွ္ ဒွ္တာလ်ဳိင္အလႝု အသ႘ပှာန္တအ္ ဒးေရင္တၜဳင္ ဒးဓမံက္ရုပ္ရဵမဒွ္ရ။ ဒုင္သၨိဳင္လၲဴသၨိဳင္ေသှာဝ္ ဥပေဒတဲု ပေရင္ဖံက္ပကဝ္မြဲမြဲကီုဒွ္ ညးကလိေလာန္ဒုဟ္မြဲမြဲကီုဒွ္ ဒးရပ္စပ္အာပိုတ္တ္ သၠဳတ္တ္ ဗြဲမကိတ္ည႘ကႝုေသှာဝ္ေသှာဝ္တအ္ရ။

ဂေကာံမှိဟ္မြဲမဲြ ဂြံေဖာအ္ေျဗဝ္တဵတက္ကၜဳင္ ပႜဲအနာဂတ္မာန္ဂွ္ ပြမဒက္ပတုိန္ လညာတ္ပညာ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္ဂွ္ ဒွ္သၨိဳင္ေကာန္ေဍင္ဒးေကၜာန္ ဓမံက္ရုပ္ရဵေပင္င္ရ။ မြဲသာ္ပၜန္မၢး ဒးဒွ္ဂေကာံမှိဟ္ေရွ္ေသွ္ အေခါင္အရာ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တအ္ရ။ ၐုိန္ရေဖ်ံလဝ္ ဗီုျပင္ကေမၜာန္စပ္ကႝုေဖာအ္ေျဗဝ္ ေကာန္ငၛာ္ တအ္ႏြံကီုေလဝ္ ယဝ္ခါရ ဟြံေရွ္ေသွ္ အေခါင္ အရာေဍံတအ္ ကလိဂြံမာန္ရ။

ပႜဲအရာဒက္ပတုိန္ ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တအ္ဟီုဂွ္ မှိဟ္ဗြဲမဂိၜဳင္ေထင္ေကတ္ဂွ္ ေကာန္ငၛာ္ပ႙ုဍိဳဟ္ေကက္စ႘ကၜးေဏာင္၊ လညာတ္ေဍံတအ္သၜဳင္တုိန္မာန္ေဏာင္ ဗီုတအ္ဏအ္ေထင္ေကတ္အုိတ္ရ။ ညးလၛဳႝတအ္ပၜန္ေလဝ္ ဒုင္သၨိဳင္လၲဴညာဏ္မူ IQ ေကာန္ငၛာ္တအ္တဲု ဟီုဂးကၜဳင္ေကာန္ငၛာ္ မဍိဳဟ္ေကက္စ႘ကၜးတအ္ဂွ္ ဟုိတ္ႏူမဗ႘ဇေဍံတဲု အလႝုလႝုေဍံစ႘ကၜးဒဿံင္တဲုတဲုရ။ ဆဂးစပ္ကႝုလညာတ္ဗီုဏအ္ဂွ္ ပႜဲဂေကာံမှိဟ္မန္ပ႙ုတံကီု၊ ဂေကာံမှိဟ္ဍဳင္ပ႙ုဗြဲမဂၜိဳင္ဂွ္ ရံင္ေကတ္ကႝုလညာတ္ ဗြဲလၲဴေတံတဲု ေျခာပ္ဟီုဏာမဒွ္ရ။

တန္တဵကႝုလညာတ္တအ္ ဟီုဂးလဝ္ဂွ္မၢး ပႜဲအရာဒက္ပၲိဳန္လညာတ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္ဟီုဂွ္ မိမ၊ ကေလာေကာေဒံမသေကုာံ ဂေကာံဗြိဳင္မှိဟ္ဇကုမတန္တဵဒဿံင္တံဂွ္ ကိစၥပဿိက္ ေဇှာ္ဗြဲမေလာန္ရ။ ေကာန္ငၛာ္ဝြံ ကၲဳႝဒွ္မှိဟ္တဲု ႏူေဍာတ္တ္ေတံဂွ္ စုက္လုက္ကႝု မိမကၜာအုိတ္တဲု သြက္ေဍံ တအ္မၢး ဒွ္အရာစလၛတ္ကၜဳင္ စပ္ကႝုပေရင္ မှိဟ္တအ္ ႏူကႝုမိမေဍံတအ္ရ။ ကာလေဇှာ္ေဂါဝ္တုိန္ညိမွ မိပ္ေဝင္ကၜဳင္အၾကာ သၠအ္ရဲ ဂေကာံမှိဟ္တအ္ဂွ္ရ။ လညာတ္ေကၜင္ကႜဟ္ေကာန္ငၛာ္တံ ဂြံသၜဳင္တိုန္မာန္ဂွ္ မိမေကာန္ငၛာ္ တအ္ဝြံ ဒးဆက္ေဆာံကႝုေကာန္ငၛာ္တအ္ ဗြဲမဍိဳန္ၐတ္တဲု ဒးထၞးဒဿံင္ အေယာင္အလာဇကု ပြမစြံဂရုလၲဴေကာန္ဇကုဗြဲမျဇိဳဟ္ဟ္နက္ရ။ တဲုပၜန္ အေရဝ္ေကာန္ဇကုဟီုကၜဳင္ဂွ္ ဒးကီုေဗၜတ္ကီုဂွ္ ပၚပါဲတဲုညံင္ေသၢာံဒုင္တဲု ေခၜဝ္သွ္နကႝုဓဝ္ဂရုဏာ ေပင္င္ ညံင္ဟြံဂြံကဿာတ္ လဒႝုေကၜံ အေခါင္အရာဟီုဂးေကာန္ငၛာ္တံဂွ္ေလဝ္ ဒးသၸသတိေဇှာ္ေဇှာ္ရ။ တဲုပၜန္ မိမေကာန္ငၛာ္တံ ဒးတီလဝ္ပဿိက္စုိတ္ဓာတ္ေကာန္ဇကုစုိတ္လုပ္စတဲု ကေပါတ္ၾကိယာဒွ္ အထံက္အပင္ကႝု ပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ေကၜင္ကႜဟ္ေကာန္ငၛာ္တံဂွ္ ဒးဖန္ရာန္ကႝုၐိုတ္ ေထက္ၾကိဳက္ကီုေဏာင္။ ဂေကာံမှိဟ္တံဂွ္ေလဝ္ ညံင္ေသၢာံစြံဂရုပႜဲအရာ ဆက္ေဆာံကႝုေကာန္ငၛာ္တံသဿးဟြံက ညံင္ဟြံကႝုဒးျဇဟတ္ပြမဒွ္အႏၲရာယ္ ကုေကာန ငၛာ္တံရ။ ေကာန္ငၛာ္ဝြံ လညာတ္ကီု၊ ခႏၶကာယကီုဂွ္ ဍိဳန္ၐတ္ဒဿံင္တဲု ယဝ္ခါရ ကႝုဒးျဇဟတ္ ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တအ္ လၸာ္ေဗၜတ္မၢး ဒွ္အာအႏၲရာယ္သြက္ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တအ္ အလံုမြဲဘဝေဍံတံရ။

“ပႜဲအရာလြ႘ၐံင္ပေလာံပတုိန္ ေဒၢတ္ပဋိပတ္၊ စရုိတ္၊ လညာတ္ညာဏ္ပညာေကာန္ငၛာ္တံဂွ္ တုပ္တဵညံင္ရဵပ႙ုတႝုလြ႘တှံဆု ေကုာံ ကၜအ္ဥဒ်ာန္မြဲကီုရ။” ကၜံဒ်ာန္မြဲဂြံေက်ဝ္ဂွ္ နကႝုပၠဵမြဲေဍာင္ဓဝ္ ပၜးထာင္ရာင္ကဵဒံဿင္ဂွ္ ဒွ္ဟြံမာန္တဲု တှံပၠဵတံသီုဖအုိတ္ ဂြံပၜးထာင္ရာင္ကဵမာန္ဂွ္ ဒွ္တာလ်ဳိင္ပဿဝ္ ဥဒ်ာန္တံ ဒးလြ႘လြတ္ေစအ္ေပါတ္လြ႘ကႝုဍာ္ေလဿင္င္တၛဲ ေဟင္ရ။ ေဒၢတ္ပဋိပတ္၊ စရုိတ္လညာတ္ပညာေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ ဂြံေဖာအ္ေျဗဝ္အာ အနာဂတ္မာန္ဂွ္ေလဝ္ ဂေကာံမှိဟ္ပ႙ုတံေဟင္ ဒးေရင္တၜဳင္ျပဳျပင္ကႝုရ။ ဆဂးမှိဟ္မြဲၐါတၜဓဝ္ ကလိဂြံပညာ ကဆံင္သၜဳင္ဂွ္ ဂေကာံမှိဟ္ပ႙ု တဵတက္ဒဿံင္ေဏာင္ဟီုမၢးဒွ္ဟြံမာန္တဲု နကဆံင္ေသှာတ္ဗၞတ္မြဲမြဲ ညးဂမၜိဳင္ကၜိဳဟ္ေကတ္မာန္မၢး ပေရင္တဵတက္ဂေကာံမှိဟ္ပ႙ုႏြံေရာင္ ဟီုစဂြံရ။

ဍဳင္လႝုဒွ္ဒွ္ အလႝုအသ႘ဝြံ တာလ်ဳိင္ႏြံဒးဖန္ဗဒွ္ကႝု ေသှာဝ္ပေရင္ပညာဂတာပ္ေခတ္မြဲတဲု ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ မြဲအဆက္ကႝုမြဲအဆက္ ေတှာဝ္ဒေတာဝ္ညံင္ဟြံဂြံပိုတ္အာဂွ္ ဒးဘုိင္ ထၞးလဘာ္ ေရင္တၜဳင္ကႝုဂၜံင္ေပင္င္ရ။ ေကာန္ငၛာ္တံတၛဲဏံ စီုသကီုစ႘ကၜး ကႝုကြတ္ပညာမွ အနာဂတ္ဍဳင္ပ႙ုဂြံတဵတက္အာမာန္ဂွ္ ဟြံဒးတံင္ခယ် ဟြံဒးေတာ္ေဗဒင္ရ။

ဆဂးကေလင္ရံင္ကႝုကြတ္ပညာဍဳင္ဗဿာဍဳင္ပ႙ုတၛဲဏံဂွ္ ေသှာတ္ဗၐုိတ္ပေရင္ပညာကီု၊ အေခါင္ အရာကတ္ေဗၲာန္ပညာကီု ကေပါတ္သုင္ေစာဲစပ္ကႝု ကြတ္ပညာကီု ပေရင္ထၞးလဘာ္ႏူ အလႝုအသ႘စပ္ကႝုပေရင္ပညာကီု၊ ပေရင္မိမေကာန္ငၛာ္ကၜိဳဟ္ခၜင္စပ္ကႝု ပေရင္ပညာတံကီုဂွ္ လၸာ္လႝုရံင္င္ ဍိဳန္လ်ဒဿံင္ဖအုိတ္တဲု ေကာန္ငၛာ္သဿတ္ပ႙ု ပႜဲအနာဂတ္ဏံ လညာတ္ပညာဂြံဍိဳဟ္ေကက္တဲု ဂြံဂံင္လုပ္ျပဳိင္ကႝုညးဂၜးတိတံဂွ္ ဝါတ္ဂါတ္ေလာန္ေကြံရ။ ဟုိတ္ႏူတင္ဗြဲလၲဴေတံ ကဿာတ္ကၜဳင္မတ္မိမေကာန္ငၛာ္တံ ညးဍဳင္ကြာန္တံ ဂၜိဳင္ကႝု ဗြဝ္၁၀သှာံတံ ေပှာ္ဂၜံင္ေကာန္ဇကုဂြံရုန္တိတ္၊ ဂြံဂြံအေခါင္ကတ္လၛတ္ပညာ လၸာ္မၛးဟီုဂွ္ ဖန္ဗဒွ္ကႝုဟြံမာန္ ျဇဟတ္ၾသန္ေသၢာံထံက္ပင္ဍိဳန္လ်တဲု ဆၐုိတ္ေထက္ၾကိဳက္ ေဟင္ေရင္ တၜဳင္ကႝုပေရင္ပညာ ကုေကာန္ဇကုမာန္ရ။

မြဲသာ္ပၜန္ကေလင္ရံင္မၢး ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံ ႏူေဍာတ္တ္ဂြံအံင္တုိန္အာ ၁၀တန္၊ ႏူဂွ္ပၜန္ ဂြံတုိန္စုိပ္အာတကၠသုိလ္ဂွ္ ဒးေစက္ကၜဳင္ျဇဟတ္ၾသန္၊ ျဇဟတ္အခိင္၊ ျဇဟတ္ကာယ ဗြဲမဂၜိဳင္ဂၜင္ကီုေလဝ္ တကၠသုိလ္တဲုအာဂွ္ ဍာ္ဒေကဝ္စပ္ကႝုကေမၜာန္ကီု၊ စရာဲပူဂႝုကီုတံဂွ္ ဘာတဲုအာကီုေလဝ္ ဟီုအေရဝ္ေအဂၤလိပ္ဒွ္ဒဿံင္တတတံင္င္ရ။ တုပ္ဗီုဂွ္ကီု ကြးဘာတဲုလဝ္ကႝု ေကာန္ပ်ဴတာဝြံေလဝ္ နဲကဲဂြံရပ္စပ္ေကာန္ပ်ဴတာ၊ ဂြံထိင္ဒဝ္အာေကာန္ပ်ဴတာဇကုဂွ္ ဍာ္ဒေကဝ္ဍိဳန္လ်ေလာန္ရ။ ေကာန္ဍဳင္ပ႙ုတံဝြံ နကႝုကဆံင္ BA ေဟင္ကလိဂြံ တဆိပ္ၾကာဒ႘ဂရ႘ဂၜိဳင္ရ။ မုဟုိတ္ညး ္ဗြဲမဂၜိဳင္တံ ဟြံမိက္တုိန္ MA, Ph.D ေရာဟီုဂွ္ ဟုိတ္ႏူဓဝ္ပေတွ္ စပ္ကႝုပေရင္ပညာဍဳင္ပ႙ုေအာန္ကီု၊ ပေရင္ရုီဗင္ႏူကႝုအလႝုအသ႘ ဍိဳန္လ်ကီု၊ ေပှာ္ဂၜံင္ဂြံအာညာတ္ကီု၊ ခက္ခုဲကႝုၾသန္စရိတ္ထံက္ပင္တံတဲု ဆက္ကတ္ကၜဳင္ပညာ ကဆံင္သၜဳင္ဂွ္ ေအာန္ေစွ္အာရ။

ဆဂးဟုိတ္ႏူပေရင္ပညာဍဳင္ပ႙ုဍိဳန္လ်ဒဿံင္တဲု ေကာန္ငၛာ္သဿတ္တံကီုသဿတ္လၛဳႝတံကီုဂွ္ ႏူကႝု ေပါဲကလိုက္ကဿႝဳဍဳင္ပ႙ု ၁၉၈၈ ေတံတဲုဒွ္အာဂွ္ ျဇဟတ္ကတ္ပညာဍဳင္မၛး နဗီုျပင္သကဝ္ဠေယွပ္ (Scholarship Abroad) ဂွ္လဿိဟ္ဂၜိဳင္ကၜဳင္ရ။ လၛဳႝတံဝြံ နဗီုျပင္ျဂိပ္ဒဵပှာန္ညးဒှာဲဝါဲလီု၊ ညးဒွ္ဒဒုိက္တဲု ဂြံအေခါင္မံင္ဍဳင္မၛးတဲု ဂြံကၜဳင္အေခါင္ကတ္ပညာဗြဲမဂၜိဳင္ရ။ မှိဟ္တံဏံဝြံ အနာဂတ္ဏံ ေထာံဍဳင္မၛးတဲု ဂြံစဵကၜဳင္ပတဲုဖႝု သြက္ဍဳင္ပ႙ုဂွ္ ဝါတ္ဂါတ္ေလာန္ေကြံရ။

ဒုင္သၨိဳင္လညာတ္ဗြဲလၲဴေတံတဲုအနာဂတ္ေတံေကာန္ငၛာ္သဿတ္တအ္ေဟင္ ေကတ္ကၜဳင္ဒှာဲတဲု ဂေကာံမှိဟ္ပ႙ုတံတၛဲဏံ ဘုိင္ထၞးလဘာ္အာ ေကာန္ငၛာ္တံမာန္မွ အနာဂတ္ဂေကာံမှိဟ္ပ႙ု ေဖာအ္ေျဗဝ္တဵတက္အာမာန္ေဏာင္။

ေစာနာဲ