.

ေကာန္ငၛာ္မန္အုိတ္သီု ေဆာံေလင္ကၜဳင္ပႜဲပေရင္ပညာ၊ ပေရင္ထက္ယုက္၊ ပေရင္
မံင္စံင္စသုင္ေကုံာပေရင္ထံက္ပင္ဂမၜဳိင္ဂွ္ဂကူမန္တံညာတ္ေကတ္လဝ္တုဲတုဲေရာင္။ ဗြဲေတဿင္ ေကာန္ငၛာ္မန္မှဳံတန္တဵဒဿံင္ ပႜဲေဒသပယ်ဴႝေကုံာဒှာဲဝါဲလီု (IDPs)တံ အေခါင္အရာပေရင္ဒုင္စ သုင္စပ္ကႝုပေရင္မံင္စံင္စသုင္၊ ပေရင္ပညာကႝုထက္ယုက္၊ ပေရင္ဂီုကၜဳီေကုံာ ပေရင္ေဖါအ္ ေျဗဝ္ဂမၜဳိင္ဟြံဍဳင္ေပင္။
ပေရင္စသုင္ဟြံဍဳိက္ေပင္တုဲ စႏၶာယွ္အ္ေစွ္ဒွ္ယဲ စှအာဟာရဟြံဍဳိင္ ေပင္ဂၜဳိင္ရ။အေခါင္္ အရာဂြံဆက္လၛတ္အာပေရင္ပညာ ကဆံင္သၜဳင္ဂွ္ေလဝ္ဂၜံင္ေကၜံမံင္၊ ဂြံ လြ႘ယဲပႜဲ႐ုင္ဂဥဳဲ ဂွ္ေလဝ္ ဂဥဳဲဟြံ႐ုံဂပ္ဟြံစုိပ္တရဵဍာန္ေကၜံမံင္၊ ဂြံေကၜာန္ကေမၜာန္ေဖာအ္ေျဗဝ္ ေလဝ္္ ေခါင္ဗၜးၐးသၜးပြးဟြံမြဲ ဂၜံင္ကၜက္မံင္ ဟုိတ္ႏူဂၜံင္ဍာန္ေကၜံကၜက္မံင္တုဲ ေကာန္ငၛာ္မန္တံ အေခါင္္ဒုင္စသုိင္စပ္ကႝူအေခါင္အရာေကာန္ငၛာ္ ဂၜးကဝ္ဂမၜဳိင္ေယာင္ယာကၜဳင္၊ ေဆာံေလင္ ကၜဳင္တံဂွ္ ဆက္တုဲသၛ႘ဂၜိပ္ခါတ္အကာဲသဿဝ္ေတံစုိအ္။

(၁)အကာဲအရာပေရင္မံင္စံင္စသုင္ေကာန္ငၛာ္မန္
ေကာန္ငၛာ္မန္မတန္တဵဒဿံင္ပႜဲေဒသ ပယ်ဳႝေကုံာ (IDPs) ဒှာဲဝါဲလီုတံဝြံ ဗြဲေတဿင္ မိမ ညးတံကၜဳင္ ႏူဗဒုိဟ္ဟံင္ျပာ္မန္ မှဳံပႜဲဍဳင္ေသံတံ ဂၜဳိင္ရ။ ဟံင္ျပာ္မန္တံစႏူ ၁၉၉၀ စႝုကႝုစုိပ္ ၁၉၉၄ ေလၵာဝ္ကသုီဂွ္ ႏြံဒံဿင္ပႜဲတိဍာ္ေသံရ။ ပေရင္မံင္စံင္စသုင္ေကာန္ငၛာ္တံႏူ ဂေကံာ BBC ထံက္ပင္ကႝုေဇြာံမ ဍဳိက္က္ေပင္င္တုဲ ေျပျပံင္မံင္ညိိဟီုစဂြံေရာင္။ ၁၉၉၄ အခိင္ၿဗဲဂူဂွ္ ပှာန္ေသံတံဟြံကႝုမံင္ ညးဒွ္ဒဒုိက္ (ဟံင္ျပာ္မန္) ပႜဲတိဍာ္ေသံတုဲ မိမေကာန္ငၛာ္မန္္တံ ဒးၿပံင္တိတ္ကၜဳင္ႏူဍဳင္ေသံ ဗြဲအဓမၼရ။ ဟုိတ္ဒွ္သာ္ဂွ္ရ ေကာန္ငၛာ္မန္တံ စုိပ္ကၜဳင္ေဒသ ပယ်ဴႝ ေကုံာ ဒှာဲဝါဲလီုေကာ္ဗဒုိပ္ ခလံက္ဒန႘၊ ပ လုိင္ဂ်ပန္၊ တာာဒိင္၊ ဖှင္ပိန္္၊ေစာဝ္ချဗဳ၊ ေကှာတ္ၐ႘ ေရဝ္ေကုံာ ခ႐ုိင္ထဝါဲ ကေရာံမိမအိန္ထံင္ ညးတံအုိတ္ေရာင္။

အခိင္ေတံပေရင္ ဂီုကၜဳီ ေကာန္ငၛာ္မန္ ပႜဲေဒသပယ်ဴႝ (က်ာ္ပိ) ဂွ္ပေရံ ေကြံ ေရာင္။ ၁၉၉၄ ဂိတု ဇူလုိင္ဂွ္ပှာန္ဗဿာတံ ထၸက္ပှာန္လုပ္စံင္ေထာံ ဟံင္ျပာ္မန္ကြာန္ ဖလးဒုန္ ဖၚ တုဲေကာန္ငၛာ္ မန္တံပါဲဘဲပှာန္ ၿဂိပ္ဒဵ လုပ္ဍဳင္ေသံ ကေရာံမိမညးတံမြဲဝါ ပၜန္ရ။ မံင္စံင္စသုင္္ အာ အၾကာၿဗဲအၾကာတၛဲတုဲ တိတ္အာကေရာံ မိမမန္တံ အပႜဲတာဲလးလဝ္သၜျဗာတ္၊ ရာရဗာ၊ သကဝ္ကဿ႘လဝ္ကႝုယာတ္ ရာဗါကၜဳင္ႏူဟံင္ျပာ္ (ယာယ႘) တံဂွ္အုိတ္ရ။ ၁၉၉၅ ဂိတုဂ်န္၊ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိကႝု အလႝုအသ႘ပှာန္ဂြံ တင္တုပ္စုိတ္ေဒါံ ပန္ေပွာ္တုဲပေရင္ဂုီကၜဳီ ေကာန္ငၛာ္မန္ တံ ခုိဟ္တုိန္ညိတုဲ ပေရင္ၐုိဟ္လလမ္ဂြံကၜဳင္ညိညရ။ ပေရင္စသုင္ဂွ္ ႏူ BBC ဆက္ထံက္ ပင္မံင္ေဇြာံမ တုဲစသုင္ဟြံကႜန္ျဂက္ရ။ လႀကဵဏံ ႏူ BBC (TBBC) ယွအ္ေထာံပေရင္ ထံက္ပင္ ေဇြာံမ သုိက္က္တုဲစုိပ္ကၜဳင္ သှာံ (၂၀၁၀) ဏံ ပန္ဂအုံမြဲဂအုံ (4/1) ေဟင္ ေဝန္ဒံဿင္ရ။
ပႜဲဂိတု ဧၿပ႘ ၂၄ ၂၀၁၀ ဂွ္ အကာဲအရာဂကူမန္ၿပံင္လွာဲကၜဳင္မြဲ ပၛံက္ပၜန္ရ။ တၛဲဝြံ ပှာန္ဗဿာတံ စကာအပ္လြဟ္(ဒဗကမ) ဒပ္ပှာန္ဗၜးၐးေကာန္ဂကူမန္တုဲ ေဗာ္ဍဳင္မန္တဿိဟြံအပ္ လြဟ္ လေလာင္ၾတးဏာတုဲ ကြာန္မှဳံေဒသ ပြ႘ဳပြဴဗဟႝု ေစာဝ္ချပဳ၊ပှင္ပိန္၊ သုဝဏၰဘုံ ေကုံာ ေဒသက်ာ္ပိ၊ခလံက္ဒန႘၊ဗလးဒုန္ဖၚ၊တာဒိင္၊ ပလုိင္ဂ်ပန္တံဗြဲမဂၜဳိင္ ဂြိင္ေဖက္ေပါဲပှာန္ဒွ္တုဲ ေကာန္ငၛာ္မန္တံ ဂမၜဳိင္မှဳံေဒသတံဂွ္ ၿပံင္ပဆုဲဏာလဝ္ ပႜဲေဒသပေရင္ဂုီကၜဳီႏြံရ။ ေကာန္ငၛာ္ မန္တံ ဒွ္မံင္ကြးဘာဖအုိတ္တုဲ ေကာန္ငၛာ္လၛဳႝတံ ဒးေဒါံဇူလဝ္ဘာရ။ အခိင္ညးခ်ဴလိက္ဏံႏြံ မံင္ပႜဲ ပှင္ပိန္ဂွ္ေကာန္ငၛာ္မန္ (၃-၄)တန္ၿပံင္ တိတ္အာႏူကြာန္ကုကြ႘စက္ဂွ္ဂြံဆႝုညာတ္ေကတ္ ရ။ ဨဝြံျပႆနာပေရင္ ဍဳင္ကြာန္ေရာင္ ညးခ်ဴလိက္ဏံကၜးလဝ္ရ။

(၂)အကာဲအရာပေရင္ပညာကုႝပေရင္ထတ္ယုက္ေကာန္ငၛာ္မန္
စႏူသှာံ ၁၉၉၆ ကြးဘာတန္သၜဳင္ (ည႘သာ) ဘာေကာန္ဂကူမန္တံဂမၜဳိင္ ဂြံအေခါင္ သြဟ္လိက္ (၁၀)တန္ ပႜဲေပါဲသဿာန္လိက္အလႝုအသ႘တုဲ သြက္ေကာန္ငၛာ္သဿတ္မန္တံ ပါင္ၾတင္ ပေရင္ပညာပံက္ကၜဳင္မြဲလပၚရ၊ ဟုိတ္ဖႝုကလိဂြံ ႏူေဗာ္ေဒါံပန္ေပွာ္ေလဝ္စဿ႘စဂြံရ။ ႏူဂွ္မြဲက ဆံင္ ပႜဲဘာအလႝုအသ႘ဟြံဂြံအေခါင္ဗေတာန္လိက္ပတ္မန္တုဲ သြက္ေကာန္ငၛာ္မန္အပႜဲဍဳင္ဗဿာေကုံာ ေဒသပယ်ဴႝဂွ္ ၁၉၉၇ စသုိင္ခှံပတုိန္ဘာေကာန္ဂကူမန္ တန္မူလ၊ တန္ေလၵာဝ္၊ တန္ သၜဳင္အုိတ္ရ။

စုိပ္ ၂၀၁၀ ဘာေကာန္ဂကူမန္ မှဳံသဿဝ္အုပ္ဓုပ္ေဗာ္ ကမၼတ႘ပညာမန္ (MMEC) ဂွွ္ျပင္အာရ။ ကၜာေတံဘာတန္သၜဳင္ ေကာန္ဂကူမန္ႏြံဆ (ည႘သာ)သဿးတုဲ ေကာန္ငၛာ္မန္ႏူ ေဒသ ေရဝ္၊ ခ႐ုိင္သဓီု ေကုံာ ခ႐ုိင္မတ္မလီု (ဝင္သၸဝ္)တံ ဒးတုိန္ကတ္လၛတ္ပႜဲ ဌာနပညာ (ဗဟႝု) တုဲ ဒွွ္ခါက္ခုဲ နာနာသာ္တုဲ ဒးေဒါံဇူေထာံဘာသဿးဂၜဳိင္ရ။ လဿဳဟ္ဘာတန္သၜဳင္ေကာန္ ဂကူမန္ ဝင္သၸဝ္၊ ခ႐ုိင္မတ္မလီု၊ အင္ဒင္၊ ခ႐ုိင္ထဝါဲ မံက္ကၜဳင္တုဲ အပံင္ဖအုိတ္ဒွ္အာဘာ (၁၀)တန္ မန္ပိဘာရ။ သြက္ေကာန္ငၛာ္ေဒသ ပယ်ဴႝ(က်ာ္ပိ)ကႝု ဒှာဲဝါဲလီု (IDPs) ပြဴီဗဟႝုတံဂွ္ ဒးအာတုိန္ဘာသၜဳင္ည႘သာရ။ ဗြဲေတဿင္ကြးဘာေကာန္ငၛာ္မန္ေဒသ ပယ်ဴႝ(က်ာ္ပိ) မပၲံကြာန္ ခလံက္ဒန႘၊ဗလးဒုန္ဖၚ၊ဇံင္ကြ႘၊တာဒိင္၊ပလုိင္ဂ်ပန္၊ဂူၐဵ ေကုံာ တံဒပ္(၃)တံ အံင္ ၅-၆ တန္တုဲ မၢး ကၜာေတံဒးတုိန္လၛတ္ပညာပႜဲည႘သာရ။

ေဒါံဇူေထာံႏူဘာမၢး သၸအၥာဘာ၊အၥာဂဥဳဲအုိတ္ရ။ သှာံ ၂၀၀၀ လက္ႀကဵဏံအံင္(၇-၈)တန္တုဲမွ ဒးဆက္တုိန္ဘာပႜဲဌာနပညာ(ည႘သာ) တုဲကြး ဘာတုိန္လၛတ္ပညာတန္သၜဳင္ႏြံစ မြဲ၊ၐါတၜရ။ ဟုိတ္ဖႝုေဍံဟြံအာဂွ္ သၸအၥာဘာ၊ အၥာေလပ္၊ အၥာဂဥဳဲမာန္မံင္ေရာင္။ လၛဳႝလုပ္ေကၜာန္စက ေမၜာန္ ပႜဲဍဳင္ေသံ၊ေကာန္ငၛာ္လၛဳႝေစွ္အာဒှာဲဝါဲ (၁၈) သှာံလၸာ္သဿဝ္သဿးဂၜဳိင္ရ။ မိမလၛဳႝထံက္ပင္ ဟြံမာန္ ေသၛာဲႏူေဒသဂးညးသၠအ္အုိတ္ရ၊၊ ပႜဲ (၂၁) ဗြဝ္ကၜံသှာံဏအ္ မဒွ္ေခတ္ပညာ ၊ ေခတ္ ဒးေလပ္ပညာ ဖအုိတ္ေရာင္ တၛဲဏံေကာန္ငၛာ္မန္ပ႙ု ဂၜံင္ေကၜံဍာန္ကၜက္မံင္ပႜဲ ပေရင္ပညာ ပႜဲဘာေကုာံ မၛးဘာတအ္ဂွ္ ညးဂွ္မြဲ ကၜဳင္ထၞးလပၚကႝုကီု ေရာ။ ညးတၜဒါန္ (NGO)မန္လႝုမြဲ ဂြံကႝုဒါန္ သိုင္ခှံကလဝ္ဘာမန္ႏြံကီုေရာ။ သၛီဂၜိပ္ရံင္ လၸၚဘာ ကဆံင္လၲဳဳပႜဲ ( ေပၚလစီ)ပေရင္ပညာမန္မၢး လးလဝ္ဗ်ဳဳဟာ(အစီအဇန္ပေရင္ပညာဍာ္ဂမၜိဳင္) ဟဿဿဲကီု ၾသန္ဗြေသှက္ပေရင္ပညာမန္ဟဿဲ ၊ ဟြံခုိင္ကၜိဳက္ကီု ပေရင္ပညာဗၜးၐးသၜးပြဟဿဲကီုတုဲ ေကာန္ငၛာ္မန္မှံဳပႜဲ ေဒသပယ်ႝဳေကုာံ(IDPS)တအ္အေခါင္ဆက္လၛတ္ ပညာေအာန္ေစွ္ကၜဳင ္ သုိက္္က္ရ။

ရံင္အာကႝုအၥာဘာလပၚေကာန္ဂကူမန္တံပႜဲ ေဒသဏံမၢးဗြဲမဂၜိဳင္ဘာတုဲအာၐိုတ္ ဆကြာန္ဇကု ဒးကလဝ္တဲုလုပ္သၸအၥာသဿးရဂၜဳိင္၊အၥာဘာလၛႝဳၐုိန္ရဆႝုကဗးႏြံ၊ ယိုက္ေဂၜင္သှာံ လအ ကၜဳင္ကီုေလဝ္ လညာတ္ပေရင္ပညာဂတာပ္ေခတ္ ၊ စရာဲပညာဂတာပ္ေခတ္ဟြံလၛတ္ တဲုစုိတ္လုပ္စမံင္ကုပေရင္ပုိန္ၿဒပ္ဇကုတဲု ဘာသာဇကုရပ္ဂွ္ ဟြံဆုိက္ေဗၵက္ရ။ စရိတ္ထံက္ ပင္အၥာတအ္မြဲဂိတု (800)B၊ မိမညးဍဳင္ကြာန္တအ္ထံက္ပင္စရိတ္စ(150)B(200)အပံင္ (1000)Bႀသန္ဗဿာ(၃၀၀၀၀)လက္အၥာစသုင္ ဟြံရုံဂပ္တုဲ ဒးတိက္ဂၜာဲကေမၜာန္မၛး(သၜဲဳလုပ္မၛး) ရ။ထံက္ပင္အၥာဘာဖအုိတ္ဂွ္ ကၜဳင္ႏူဂေကာံတၜဒါန္(NGO)သဿးတဲုႀသန္ထံက္ပင္ႏူမိမ ညးဍဳင္ ကြာန္မန္တံေအာန္ေကြံေကြံေရာင္။ သြက္ေကာန္ငၛာ္ ေဒသပယ်ႝဳဂြံလၛတ္ ပညာလဿိဳန္ဂွ္ဒး စြံလဝ္ႀသန္ဗြဝ္ေဍံတံေကတ္ေရာင္။ ႏူမိမမန္ ၊ႏူေဗာ္ ၊ႏူအလႝုအသီတံေကာန္ငၛာ္တအ္မင္စဿီ ဒဿံင္ႀသန္ဗြဝ္သြက္ပေရင္ပညာအနာဂါတ္ေတံေရာင္။

သၛီဂၜိ္ပ္ရံင္အကာဲအရာပေရင္ထက္ယုက္ေကာန္ငၛာ္မၢး ၊ ေကာန္ငၛာ္ေတွ္တုဲေဒသ ဏအ္ေကင္ဒွ္လဝ္ယဲဇြဟ္၊္ယဲဆာံ(တုပ္ေကြး)ဒးသုင္လဝ္ဂဥဲဳစဿဇြဟ္ဖအုိတ္ရ။ ေကာန္ငၛာ္ လၛႝဳဒးဒုင္ခ်ိဳတ္အာဘဲယဲဏ ံရိုဟ္လဿဿိဳဟ္ဟြံမာန္ရ။စႏူသှာ ံ(၂၀၀၅)တုဲႏူဂေကံာ MSF (႐ုီဗင္ဂဥဳဲ)ကေပါက္ထံက္ပင္ဝီယဲ (ကေပါက္ဂဥဲဳ)တုဲေကာန္ငၛာ္တအ္အေခါင္ဝီယဲေအာန္ေစွွ္္ ရ။ အခိင္ညးခ်ဳဳလိက္ဏအ္ႏြံပႜဲရုင္ဂဥဲဳေခ်ံဍာ္(2010)ဂွ္ေကာန္ငၛာ္အဝဲ (၅)သှာံဂမၲဵတိုန္(100) လပၚလၲဳဳ ဂြံေဖ်ံဂမၲဵဂွ္ ဂဥဳဲဟဿဲ ဒးဗကန္႐ုင္ဂဥဳဲဗဟႝု (ေစာဝ္ချပဳ) ႏြံရ။ ဒဒွ္ရ ကိစၥပေရင္ထတ္ ယုက္ေကာန္ငၛာ္တံ ကိစၥေဇှာ္ဒံဿင္ဂွ္ ညးမဒွ္ မိမမန္ မိသဟာဲမန္တံတီဒံဿင္ဖအုိတ္ရ။ ယဲဆာံ (တုပ္ေကြး) ပႜဲေဒသပယ်ဳႝ က်ာ္ပိဂွ္ ဇဿာပ္သှာံႏြံဒံဿင္တုဲ ေကာန္ငၛာ္တံဒးဆႝုဂဗဒံဿင္ လဿိဳန္ရ။ ပေရင္စႝုဒှါထတ္ယုက္၊ပေရင္ကႝုပညာထတ္ယုက္စပ္ကႝုေကာန္ငၛာ္ ကုမိမညးဍဳင္ကြာန္တအ္ ဟြံဆႝုမြဲဝါဏံရ။ အဓိက ပႜဲေဒသပယ်ဳႝဝြံ ေကာန္ငၛာ္အၾကာအယုက္ ၁၃-၁၄သှာံ သုင္ကၜဳင္ ၐံက္၊ဘ႘ယာ၊အရက္ တုဲေဂတ္ေဝင္အခိင္ဗၲံရ။ ေကာန္ငၛာ္လၛဳႝ သုင္ေစာဲဂဥဳဲၐူမာဲ (ဂဥဳဲေခ်ံ)ဂၜဳိင္ ကၜဳင္ရ။
(၄) မုဟုိတ္ေရာ ပႜဲေဒသပယ်ဳႝဝြံရာန္ေကတ္ ဂဥဳဲေခ်ံေလာဲသြာတုဲအနာဂတ္ ဂတ ေတံဒးဒွ္တဝိင္ပေရင္ထတ္ယုက္ေကာန္ငၛာ္ေရာင္
အကာဲအရာအေခါင္အရာေကာန္ငၛာ္ ေဒသပယ်ဳႝေကုံာIDPs ပႜဲေဒသပယ်ဳႝ(က်ာ္ပိ) လၸာ္တိေသံ ေကာန္ငၛာ္မန္ပႜဲဍဳင္ေသံႏြံဗြဲမဂၜဳိင္ရ။ ဟုိတ္ႏူ ပေရင္ပညာတဵတက္တုဲ သြက္ ေကာန္ဍဳင္ေသံဂမၜဳိင္ႏူဌာန (ပညာေရးဝန္ႀကီး) ထံက္ပင္ကႝုႀသန္ ၁၀၀ ဘီလီယာံၿပဳိင္ရ။ ေကာန္ငၛာ္ေသံတအ္ဂြံအေခါင္ကတ္ပညာ ငၛဳဟ္မးသဿးစႝုကႝုစုိပ္ (၁၅)သှာံရ။ ေကာန္ငၛာ္မှဳံပႜဲ ကြာန္ဝကၤ၊ဝိဇၨထုိရ္တံ ဂြံဒုင္စအေခါင္အရာအုိတ္ေရာင္။ ေကာန္ငၛာ္မှဳံတိဍာ္ဗဿာ(က်ာ္ပိ)၊ ခ လံက္ဒန႘တံဂွ္ ပေရင္ဒုင္စသုင္ စပ္ကႝုအေခါင္အရာေကာန္ငၛာ္တုဲ ႏူဌာနပညာဗဟႝုေဗာ္ဍဳင္ မန္တဿိကီု၊ ႏူဌာနပညာ(က်ာ္ပိ) ႏူအလႝုအသီပှာန္တံကီု အေခါင္အရာစပ္ကႝုပညာကီု၊ထတ္ ယုက္ကီု ဟြံဂြံဒုင္စသုင္မြဲဝါဏီရ။ (ဥပမာ-အစ႘အဇန ္ထံက္ပင္ၾသန္ေကုံာ ကေပါတ္ႀကိယာ ဘာ) ေကာန္ငၛာ္ေဒါံဇူလဝ္ဘာတံဂွ္ နကႝုအစ႘အဇန္ပေရင္ပညာမၛးဘာ ကဆံင္မူလ၊ လ ေလၵာဝ္ပံင္ကႝုမာန္မၢး သြက္ေဍံတံဂၜံင္ဍာန္သြက္ဂြံဆက္ကတ္အာပညာဂွ္ စဿ႘စဂြံဏီရ။

စပ္ကႝု ေကာန္ငၛာ္မန္ (ကြးဘာမန္) အံင္လဝ္(၈)တန္ပႜဲေဒသ(က်ာ္ပိ)တံ ဂြံဆက္လၛတ္ အာပညာ တန္သၜဳင္မာန္ညး မဒွ္မိမကြးဘာ၊ ညးအာကႜဳိိပ္ပညာ(လ်ဴိင္ပညာပြိဳင္ဍဳင္) ေကုံာဂေကံာအၥာ ဘာတံ ဒးခ်ပ္ဇန္သ႘ကၜ႘ညးသကအ္ စပ္ကႝုပေရင ္ဂြံဆက္တုိန္ အာဘာ ေရာင္။ ညးမဒွ္မိမ၊အၥာ ကုလ်ဴိင္ပညာတံ ဖန္ဗဒွ္ကႝုအေခါင္အရာ ကုေကာန္ငၛာ္မန္တံမွ ကြံဘာတံဂြံဒုင္စအေခါင္အ ရာေကာန္ငၛာ္ဂမၜဳိင္ေရာင္။ ႏူကႝုဂေကံာ ေရင္တၜဳင္ဖႝုပေရင္ပညာ ေကုံာပေရင္ေဖာအ္ေျဗဝ္ညး ဍဳင္ကြာန္တံ ၐုိန္ရခ်႘ဒရာင္မံင္ႏြံကီုေလဝ္ ဟုိတ္ႏူပေရင္ ပညာဗၜးၐး သၜးပြးဟြံမြဲတုဲ လက္ႀကဵ ဏံယွအ္ေထံာစုိတ္၊ သာဲေထာံတုဲ ပႜဲေဒသခ်႘ဒရာင္ဂြံ ဒှာဲဗၜးၐးသၜးပြးႏြံဂွ္ၿပံင္ဆုဲအာဓမံက္အာ ႐ုပ္ရဵကေလမၜာန္ (project) ညးတံရ။

(၄) တင္ကႝုကသပ္စပ္ကႝုပေရင္ပညာကုထတ္ယုက္ေကာန္ငၛာ္
(၁) ေကာန္ဂကူပ႙ုသြက္ေကာန္မန္ၾသန္ဗြဝ္ပညာမန္ ညံင္ဂြံသိုင္ခှံပေကံာစြံလဝ္ ပႜဲ တုိက္ၾသန္ (Bank Mon) ကီု။
(၂) ေကာန္ဂကူပ႙ု သြက္ထတ္ယုက္ေကာန္ငၛာ္မန္ညံင္ဂြံ သုိင္ခှံပေကံာစြံလဝ္ၾသန္ (Bank Mon) ကီု။
(၃) ပေရင္ပညာမၢးဘာ (or) အပႜဲဘာညံင္ဂြံေဗၲာန္႑ပုဂၢလိက (ပူဂႝု) မာန္သုင္ေစာဲ ပေရင္ပညာဗၜးၐး (ပညာေရးလြတ္လပ္မွဳ) free education ကီု။
(၄) ေကာန္ငၛာ္တံဂြံဒုင္စ႐ွ္သာ "အေခါင္အရာေကာန္ငၛာ္ဂၜးကဝ္" မာန္ မိမညးဍဳင္ ကြာန္တံ ဒးဖန္ဇန္ကႝုအစ႘အဇန္ဗြဲေတဿင္တံေရာင္။
ဇဿာပ္ေကာန္ငၛာ္ႀသဝ္ကႝုဂြံကလိဂြံ ပေရင္ပညာဂတာပ္ေခတ္ဂမၜဳိင္အုိတ္ညိအဵ။